سنخ شناسی نخبگان در پژوهشهای تاریخی

پژوهش پیش رو، تلاشی است که در جهت معرفیِ مطالعه و تحقیق روشمند در تاریخ اسلام و فراتر رفتن از اکتفا به نقل و توصیف و کیفی تر نمودن پژوهش های تاریخی به عمل آمده است. نگارندگان بر این باورند که می توان داده ها و اطلاعات تاریخی را، هر چند سخت باشد، در قالب اعداد و ارقام درآورد و با استفاده از بومی سازی نظریات در علوم دیگر و مدد گرفتن از تکنیک های آماری، به نتایج قابل توجه و مفیدی در تاریخ دست یافت و به یکی از مهمترین اهداف مطالعه تاریخ که الگوگیری و پندآموزی است نائل آمد. استفاده از روش سنخ شناسی شخصیت ها در تاریخ، با معرفی یک نمونه کار، الگویی است که پژوهشگران در صدد معرفی آن می باشند. نمونه  ارائه شده، پیرامون سنخ شناسی و تبیین جهت گیری سیاسی نخبگان شیعه امامیه، در دوران غیبت کبری تا سقوط خلافت بغداد است. به نظر می رسد نخبگان شیعه، نسبت به حاکمیت سیاسی، جهت گیری یکسانی نداشته اند. هفت گروه نخبه در صنوف مختلف شناسایی شدند و با توجه به متغیرها و شاخصه های آنان، چهار سنخ متفاوت از جهت گیری نخبگان شناسایی و در ارتباط با متغیرها، مورد آزمون قرار گرفتند. روش های آماری و تحلیل همبستگی، نتایج قابل توجهی را در جداول و نمودارهای مربوطه، نشان می دهند.